ปัญหาของการเป็นวิทยากร งานกิจกรรมชุมชน

จากหัวข้อทีผ่านมา "การสร้างศักยภาพชุมชน" เราในฐานที่เป็นทีมงานวิทยากร ก็ต้องขอเล่าเรื่อง ของการเตรียมการเพื่อเป็นวิทยากรงานนี้ ซึ่งเราได้รับงานด่วนมาก ทุกคนไม่ได้ประสานงานกันเลย เพียงแต่ได้รับหัวข้อจากผู้บริหาร ให้หากิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการแก้ปัญหาให้กับชุมชน ผมก็ไม่ได้รู้จักทีมงานที่ทางฝ่ายบริหารรวบรวมมาเลย เพราะต่างฝ่ายต่างมา แต่ผมก็ยังไม่เข้าใจว่าเขามากันยังไงบ้าง ผมเองมางานนี้ในฐานะของอาจารย์ที่สอนมหาวิทยาลัยชีวิต ซึ่งทาง ผอ. ศูนย์สุเทพ ก็ไม่ได้ให้รายละเอียดอะไรมากนัก ก็เจอกันวันก่อนวันงานวันเดียว ก็ได้ยินทางหัวหน้าทีมงาน (ได้ยินทางฝ่ายจัดงานเรียก อาจารย์ลพ) ผมก็ไม่รู้ว่าท่านจะทำอะไร ก็ได้แต่แจกหัวข้อมาให้เท่านั้น พร้อมทีมงานอีก 1 คน ซึ่งเป็นน้องจากบัณฑิตวิทยาลััย ก็ไม่ได้เตรียมการอะไรกันเลย ก็เป็นหน้าที่เราที่เป็นหัวหน้าทีมต้องหาเกมส์ สำหรับการละเล่น ในฐานะวิทยากร และหัวหน้าฐาน

ในวันถัดมาหลังจากประชุมทีมงานแล้วเราก็เริ่มหาเกมส์ ก็ดีนะที่ไม่เอาเกมส์จากที่ทางทีมงานลูกน้องในที่ทำงานหามาให้ เพราะมาเห็นวันที่เขาใช้งานกัน เป็นงานที่พวกลูกน้องเราเตรียมไว้ให้หมดเลย ไม่ว่าจะเป็นเกมส์นำแย้ลงรู เกมส์ปิดตานำทาง ไม่รู้จะทำอะไร ดี เอาละ ก็คิดเองละกัน ว่าทำยังไง เกมส์สำหรับกลุ่มสัมพันธ์ ตอนแรกกะว่าเอากล่องกระดาษก่อให้ได้สูงสุด แต่เกรงว่าจะหาอุปกรณ์ยาก และเยอะไป ก็เลยแว๊บไปเห็นแก้วน้ำ พลาสติก แก้วกาแฟ บ้าง ก็เลยมีไอเดียว่าเอาแก้วนี่แหละว่าะ ให้เขาต่อให้สูง ผ่านอุปสรรคต่าง ๆ หากได้พัดลมเป่าด้วยยิ่งดี ก็ให้น้องทีมงานที่เป็นผู้ช่วยหาแก้วขนาดต่าง ๆ กัน จำนวน 30 ใบ ไว้ให้กลุ่มสัมพันธ์เล่นเกมส์ต่อแก้วให้ได้สูงสุด ก็พบว่า ต้องใช้อุปกรณ์เสริม เพราะว่าเขาดันจัดฐานให้อยู่กลางสนามในวันเล่นเกมส์ ก็เลยมีแผ่นกระดาษให้ อีก 1 แผ่น แต่ก็เป็นไปโดยบังเอิญ เพราะว่า ยกหีบน้ำไปเป็นอุปกรณ์เสริม ก็พบว่า มีกระดาษแข็งอยู่แผ่นหนึ่ง จึงเอาให้ผู้เล่นได้เป็นอุปกรณ์เสริม

จากผลการนำเกมส์นี้ให้กับทางกลุ่มเล่น เราพบว่า ทำให้ได้อะไรหลายอย่างที่ชุมชนต้องมีข้อคิดมากมายหลายอย่าง ทั้งเรื่องการวางแผน การแสดงความเห็น การช่วยกันตามความสามารถ หากขาดการประสานงานหรือการวางแผนที่ดี ภายในเวลาที่กำหนด คือ 15 นาที ซึ่งก็มีข้อคอมเม้นท์จากการสังเกตการเล่นเกมส์ ของแต่ละกลุ่มดังนี้
1. กลุ่มที่ 8 คือกลุ่มที่อยู่ฐานเราเป็นฐานแรก มีพฤติกรรมดังนี้ ขาดการร่วมไม้ร่วมมือ ให้เฉพาะผู้นำกลุ่มดำเนินการอย่างเดียว ทำให้ต่อได้สูงสุดเพียง 105 ซม. เท่านั้น
2. กลุ่มถัดมาคือ กลุ่ม 7 กลุ่มนี้มีความสามัคคีกันดีมาก มีส่วนร่วมทุกคน แต่มีปัญหาด้านการนำและการวางแผนที่มุ่งเน้นแผนเดิม ไม่มีทางเลือก ทำได้ 123 ซม.
3. กลุ่ม 6 เป็นกลุ่มที่มีหลากหลายมาก บางคนก็ไม่มีส่วนร่่วม แต่คนที่มีส่วนร่วมค่อนข้างแข็งขัน ให้ความเห็นทำงานร่วมกันหลากหลาย มีแนวทางไปสู่เป้าหมายได้หลายวิธี ไมสนใจว่าจะเป็นวิธีไหน ขอให้ไปสู่เป้าหมายอย่างเดีียว และก็ทำได้สูงสุด 175 ซม.
4. กลุ่ม 5 เป็นกลุ่มที่มีส่วนร่วม แต่มีข้อเสียกิจกรรมกลุ่มที่กูลากไป มึงลากมา ไม่ไปข้างหน้า ขาดการตัดสินใจที่เด็ดเดี่ยว ทำให้ใช้เวลาไปมาก เลยได้เพียง 97 ซม.
5. กลุ่ม 4 เป็นกลุ่มที่มีส่วนร่วมกันค่อนข้างดี ก็คล้าย ๆ กับกลุ่ม 7 ทำได้117 ซม.
6. กลุ่ม 3 เป็นกลุ่มที่ต้องชมเชยที่มีภาวะการนำของผู้นำดี สามารถนำคนในกลุ่มเข้าร่วมงานได้ทุกคน ทำความสูงได้ 150 ซม.
7. กลุ่ม 2 เป็นกลุ่มที่มีการมีส่วนร่วมของกลุ่มทุกคนสูงมาก แต่มัวแต่เถียงกัน ความคิดไม่ตกผลึก คล้ายกับกลุ่ม 4 แต่ทำงานได้ดี ก็ทำได้แค่ 118 ซม.
8. กลุ่มสุดท้าย กลุ่ม 1 เป็นกลุ่มที่มีทีมบางส่วนขาดการมีส่วนร่วมสิ้นเชิง แต่ส่วนใหญ่ก็มีส่วนร่วม ลักษณะคล้าย ๆ กลุ่มที่ 8 ทำได้ 137 ซม.

ข้อคิดจากการทำฐานครั้งนี้สรุปได้ "การนำต้องดี การแก้ปัญหาต้องมีหลายทางเลือก การทำงานต้องมีส่วนร่วม เดินไปสู่เป้าหมาย ควบคุมเวลาและการทำงานให้ทันด้วย" แล้วจะประสบผลสำเร็จในที่สุุด

อันนั้นเป็นเรื่องเล่าจากฐานผมเอง ต้องขอขอบคุณน้องทีมงานจากบัณฑิตวิทยาลัย น้องอะไร...จำไม่ได้

ทีนี้มามุมมองจากการจัดฐานของท่านอาจารย์ลพ เราพบว่า ท่านคิดได้ดีมากในเชิงวิชาการ
1. การบริหารท้องถิ่นกับการประสานงาน จุดประสงค์ ให้ชุมชนได้รู้ว่าองค์กรท้องถิ่นทำงานกันอย่างไร
2. ทำงานอย่างไรให้ประสบผลสำเร็จ ก็เน้นการทำงานกลุ่มให้สำเร็จ
3. การมีส่วนร่วมในการพัฒนา ก็เน้นการมีส่วนร่วมของทีมงาน
4. การสร้างความสามัคคีในชุมชน ฐานนี้เน้นเลยคือความสามัคคีสู่ความสำเร็จ
5. ฐานการติดต่อสื่อสาร ก็เน้นเรื่องการสื่อสารให้มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในทีม
6. ฐานบทบาทผู้นำ ผู้ตาม ก็เน้นในเรื่องบทบาทของแต่ละคนในทีม
7. การสร้างความพร้อมของชุมชน อันนี้ก็เน้นเรื่องความพร้อมเพรียง
8. ปัญหาและการแก้ปัญหา ก็เป็นฐานรวบยอดที่นำเอาเรื่องจาก 1-7 มาไว้ฐานนี้

จะเห็นว่ามุมมองจากนักกิจกรรมชุมชนสัมพันธ์ สามารถมองประเด็นของกลุ่มสัมพันธ์นำมาใช้ในการพัฒนาศักยภาพชุมชนได้เป็นอย่างดี อีกทั้งนำเอาวิชาการที่อยู่ในตำรามาจำลองสู่ระบบฐานในการปฏิบัติได้อย้่างเป็นรูปธรรม น่าชมเชยเป็นอย่างยิ่ง
บอกตรง ๆ ว่ากว่าผมจะเข้าใจความคิด อาจารย์ลพ ในการจัดฐานเหล่านี้ก็เอาตอนที่จัดงานฐานเสร็จเรียบร้อยแล้ว นี่ก็เป็นข้อเสียของการสื่อสาร ซึ่งทำให้การทำงานขาดประสิทธิภาพในความต่อเนื่องของเกมส์ ที่เล่นตามฐานของทีมงานวิทยากร แต่เมื่อทำกันได้เท่านี้ผมก็โอเคนะครับ

แต่สิ่งหนึ่งที่อยากฝากให้นักศึกษามหาวิทยาลัยชีวิตและผู้ที่สนใจ ลองคิดตามในเรื่องทั้งกระบวนการตั้งแต่การพามวลชนออกจากเทศบาล ซึ่งเป็นหน้าที่ของฝ่ายการเมืองเขา ซึ่งเมื่องทางฝ่ายบริหารเทศบาลมอบหมายให้ นักศึกษาเราช่่วยงาน ก็ทำให้ได้เรียนรู้จากการทำงานร่วมกับชุมชนได้อย่างดีทีเดียว และอีกอย่างกระบวนการเรียนรู้ในสาขาของเรา คือ สาขาสุขภาพชุมชน นักศึกษาที่เข้าร่วมงานนี้เข้าใจว่าได้ประสบการณ์ที่จะทำให้การปฏิบัติกิจกรรมในการเรียนการสอนต่อไปในหลักสูตร มหาวิทยาลัยชีวิต น่าจะไปได้ดีทีเดียว ส่วนผู้ที่ไม่ได้เข้าร่วมลองถามเพื่อน ๆ ดูนะครับ น่าสนใจทีเดียว

ก็ขอถอดองค์ความรู้แบบสั้น ๆ จากการทำงานในครั้งนี้ไว้แค่นี้ก่อนนะครับ